คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

ประมวลรายวิชาการบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ใช้ยาเตรียมปราศจากเชื้อ

ภาคการศึกษาที่ 2 ปีการศึกษา 2549

ชื่อวิชา การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ใช้ยาเตรียมปราศจากเชื้อ

(Sterile Preparations in Pharmaceutical Care)

รหัสวิชา ภภน 555

(PCP 555)

จำนวนหน่วยกิต 2 (1 - 3) หน่วยกิต

คำอธิบายรายวิชา

ศึกษาวิธีเตรียมน้ำยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ (IV admixture) ยามะเร็ง (Cytotoxic chemotherapy) และสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำ (parenteral nutrition) สำหรับผู้ป่วยเฉพาะราย เพื่อให้น้ำยาผสมและสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำมีความคงสภาพ สามารถคำนวณปริมาณสารอาหาร และแร่ธาตุ ตามสภาพของผู้ป่วย และความต้องการทางการแพทย์ ศึกษาปัญหาในการเตรียมน้ำยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ โดยเฉพาะความคงสภาพและอันตรกิริยาระหว่างยา ในผู้ป่วยที่ได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดำจะศึกษาครอบคลุมถึงปัญหาที่เกี่ยวกับการเลือกตัวยา รูปแบบยา และวิธีการให้ยาที่เหมาะสมเมื่อผู้ป่วยต้องใช้ยา เพื่อให้ได้ประโยชน์และมีความปลอดภัยจากยาสูงสุด

วัตถุประสงค์

เมื่อสิ้นสุดการเรียนและปฏิบัติการแล้ว นิสิตสามารถ

1. เข้าใจโครงสร้าง และขั้นตอนการดำเนินการในการเตรียมผสม และการให้บริบาลทางเภสัชกรรม ในการติดตามดูแลผู้ป่วยที่ได้รับยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ยาเคมีบำบัดหรือสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำ

2. เข้าใจบทบาท หน้าที่และความรับผิดชอบของเภสัชกรในการการให้บริบาลทางเภสัชกรรม ในผู้ป่วยที่ได้รับยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ยาเคมีบำบัดหรือสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำแก่ผู้ป่วยเฉพาะรายได้

3. คำนวณปริมาณและความเข้มข้นของยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ยาเคมีบำบัดหรือสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำตามสภาวะของผู้ป่วยเฉพาะรายได้

4. มีความรู้ และทักษะเบื้องต้นตามมาตรฐานการปฏิบัติงานในการเตรียมยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ สารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำ และยาเคมีบำบัด

5. วิเคราะห์ปัญหาที่เกิดจากการเตรียมยาผสมที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ยาเคมีบำบัดหรือสารอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำ รวมทั้งเสนอแนวทางแก้ไขปัญหาได้

กิจกรรมการเรียนการสอน

1. บรรยาย

2. ปฏิบัติการ

3. อภิปรายร่วมกัน ถามและตอบคำถาม

สื่อการสอน

1. แผ่นใสและเครื่องฉายแผ่นใส

2. ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ยาเตรียมปราศจากเชื้อประเภทต่าง ๆ

3. เอกสารประกอบการเรียนการสอน

4. หนังสือ

5. คอมพิวเตอร์

หนังสืออ่านประกอบ

1. Gahart BL, Nazareno AR (editor). Intravenous medications : A handbook for nurses and allied health professionals. 21^st ed. St. Louis : Mosby, 2005.

2. Gennaro AR (editor). Remington : The science and practice of pharmacy. 20^th ed. Philadelphia : Lippincott Williams & Wilkins, 2000.

3. Thompson JE. A practical guide to contemporary pharmacy practice. 2^nd ed. Philadelphia : Lippincott Williams & Wilkins, 2004.

4. Trissel LA (editor). Handbook on injectable drugs. 11^th ed. Bethesda : American Society of Health-System Pharmacists, Inc, 2001.

5. จินตนา ตั้งสิชฌนกุล, สุรสิทธิ์ วัชระสุขโพธิ์. งานบริการเภสัชกรรมด้านยาที่มีพิษต่อเซลล์ โรงพยาบาลขอนแก่น. พิมพ์ครั้งที่ 1. ขอนแก่น : บริษัทเพ็ญพรินติ้งจำกัด, 2547.

6. ธิดา นิงสานนท์, บุษบา จิดาวิจักษณ์ (บรรณาธิการ). คู่มือเภสัชกร : การผสมยาเคมีบำบัด. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : บริษัทประชาชนจำกัด, 2548.

7. วิชัย ชานนท์, สุรสิทธิ์ วัชระสุขโพธิ์. งานบริการผสมยาฉีดที่ให้ทางหลอดเลือดดำ โรงพยาบาลขอนแก่น. พิมพ์ครั้งที่ 1. ขอนแก่น : บริษัทเพ็ญพรินติ้งจำกัด, 2547.

8. ลัดดา เหมาะสุวรรณ (บรรณาธิการ). การให้อาหารทางระบบทางเดินอาหารและหลอดเลือดดำ (Enteral and parenteral nutrition). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โอเอสพริ้นติ้งเฮาส์, 2537.

การวัดผลและการประเมินผล

สอบกลางภาค 28%

สอบปลายภาค 32%

การฝึกปฏิบัติการเตรียมยาปราศจากเชื้อ 28%

การสอบย่อยก่อนและหลังฝึกปฏิบัติการ 12%

รายชื่ออาจารย์ผู้สอน

1. ภญ. สุชาดา จาปะเกษตร์

2. ร้อยเอกหญิง นพวรรณ เพิ่มสมบัติ

3. ภก. ชัยรัตน์ ถิโรภาส

4. ภก. ณ ปิติ มณีวงศ์พงษ์พัน

5. อ. วิริยา ลิ้มเฉลิม

6. อ. นัยนา สันติยานนท์

7. อ. อภิชญา ชนะวงศ์

8. อ. มณฑิรา ตันตสวัสดิ์

9. อ. ธนรัตน์ สรวลเสน่ห์

10. อ. มยุรี ตั้งเกียรติกำจาย

11. อ. พนารัตน์ แสงแจ่ม

อาจารย์ผู้รับผิดชอบรายวิชา

อ.นัยนา สันติยานนท์

อ.พนารัตน์ แสงแจ่ม

วัน เวลาและสถานที่เรียน

วันพฤหัสบดี เวลา 9.30 – 16.30 น. ห้อง 305

แผนการสอน

วิชาการบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ใช้ยาเตรียมปราศจากเชื้อ

วัน เดือน ปี	เวลา	เรื่อง	อาจารย์ผู้สอน
3 พ.ย. 49	9.00 – 9.30 น. 9.30 – 12.30 น.	Introduction to course IV admixtures · คำจำกัดความ · ประเภทของ IV admixtures · ข้อบ่งใช้ · อุปกรณ์ / เครื่องมือที่ใช้ในการเตรียม IV admixtures · ห้องเตรียม IV admixtures · เทคนิคการเตรียมปราศจากเชื้อ · ภาวะแทรกซ้อนของการให้ IV admixtures · การประกันคุณภาพการเตรียม IV admixtures	อ. นัยนา/ อ. พนารัตน์ รอ. (ญ) นพวรรณ
3 พ.ย. 49	13.30 – 15.30 น.	ตัวอย่างยาเตรียมปราศจากเชื้อ Extemporaneous compounding การพิจารณาเลือก IV fluid	รอ. (ญ) นพวรรณ
10 พ.ย. 49	9.30 – 12.30 น.	Incompatibility - physical incompatibility - chemical incompatibility - therapeutic incompatibility	รอ. (ญ) นพวรรณ
10 พ.ย. 49	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการยาเตรียมปราศจากเชื้อ ครั้งที่ 1 · ศึกษาวัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้ในการเตรียม IV admixtures · ศึกษาผลิตภัณฑ์ที่มีในท้องตลาด · ฝึกปฏิบัติเทคนิคการเตรียมยาปราศจากเชื้อ	รอ. (ญ) นพวรรณ อ. วิริยา อ. มยุรี
16 พ.ย. 49	9.30 – 12.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียมยาปราศจากเชื้อ ครั้งที่ 2 · ความไม่เข้ากันของยาปราศจากเชื้อ	อ. มณฑิรา อ. นัยนา อ. พนารัตน์
	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียมยาปราศจากเชื้อ ครั้งที่ 3 · การตรวจสอบปัญหาของยาเตรียมปราศจากเชื้อจากใบสั่งยา (ตรวจสอบขนาดยา ความไม่เข้ากันของยาเตรียมปราศจากเชื้อ)
วัน เดือน ปี	เวลา	เรื่อง	อาจารย์ผู้สอน
23 พ.ย. 49	9.30 – 12.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียมยาปราศจากเชื้อ ครั้งที่ 4 · กรณีศึกษา : ยาเตรียมปราศจากเชื้อ	อ. ธนรัตน์ อ. พนารัตน์
	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียมยาปราศจากเชื้อ ครั้งที่ 5 · กรณีศึกษา : ยาเตรียมปราศจากเชื้อ
30 พ.ย. 49	10.30 – 12.30 น.	สอบกลางภาค
7 ธ.ค. 49	8.30 – 12.30 น.	parenteral nutrition · คำจำกัดความ · ข้อบ่งใช้ · ข้อห้ามใช้ · ประเภทของสารอาหารทางหลอดเลือดดำ · ขั้นตอนการผสมสารอาหารทางหลอดเลือดดำ · การคำนวณความต้องการพลังงานและสารอาหาร · การคำนวณปริมาตรของแต่ละองค์ประกอบ · การติดตามผลการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ · ภาวะแทรกซ้อนของการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ · การตั้งสูตรสารอาหารทางหลอดเลือดดำ · ผลิตภัณฑ์สารอาหารทางหลอดเลือดดำสำเร็จรูปมีจำหน่ายในท้องตลาด	ภก. ชัยรัตน์
7 ธ.ค. 49	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียม parenteral nutrition ครั้งที่ 1 · ดูวีดีโอการเตรียมสารอาหารทางหลอดเลือดดำ · ศึกษาผลิตภัณฑ์สารอาหารทางหลอดเลือดดำ	ภก. ชัยรัตน์ ภก. ณ ปิติ
14 ธ.ค. 49	9.30 – 12.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียม parenteral nutrition ครั้งที่ 2 · กรณีศึกษา : การคำนวณความต้องการพลังงานของร่างกาย · กรณีศึกษา : การติดตามประสิทธิผลและความปลอดภัยของสารอาหารทางหลอดเลือด	ภก. ชัยรัตน์ ภก. ณ ปิติ
14 ธ.ค. 49	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการเตรียม parenteral nutrition ครั้งที่ 3 · ฝึกปฏิบัติเตรียมสารอาหารทางหลอดเลือดดำ	ภก. ชัยรัตน์ ภก. ณ ปิติ
วัน เดือน ปี	เวลา	เรื่อง	อาจารย์ผู้สอน
22 ธ.ค. 49	8.30 – 12.30 น.	Cytotoxic IV admixtures · มาตรฐานการปฏิบัติงานด้านการบริการผสมและจ่ายยาเคมีบำบัด · เครื่องแต่งกายสำหรับการป้องกันร่างกายสัมผัสยาเคมีบำบัด · การปฏิบัติงานผสมยาเคมีบำบัด · Premedication ในการบริหารยาเคมีบำบัด · ภาวะแทรกซ้อนของการบริหารยาเคมีบำบัด · Protocol ของยาเคมีบำบัด	ภญ. สุชาดา
22 ธ.ค. 49	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการการเตรียมยาเคมีบำบัด ครั้งที่ 1 · ดูวีดีโอการเตรียมยาเคมีบำบัด · ศึกษาอุปกรณ์ที่ใช้ในการเตรียมยาเคมีบำบัด · ศึกษาผลิตภัณฑ์ยาเคมีบำบัด · ฝึกเตรียมยาเคมีบำบัด	ภญ. สุชาดา อ. นัยนา อ. พนารัตน์
28 ธ.ค. 49	9.30 – 12.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการการเตรียมยาเคมีบำบัด ครั้งที่ 2 · กรณีศึกษา : การเตรียมยาเคมีบำบัด (ตรวจสอบขนาดยาเคมีบำบัด ขนาด premedication คำย่อของสูตรยาเคมีบำบัด ความไม่เข้ากันของยาเคมีบำบัดกับกระสายยา)	อ. อภิชญา อ. มณฑิรา
	13.30 – 16.30 น.	ปฏิบัติการเภสัชกรรมบริการการเตรียมยาเคมีบำบัด ครั้งที่ 3 · กรณีศึกษา : การตรวจสอบปัญหาในการเตรียมยาเคมีบำบัดและการบริหารยาเคมีบำบัด · กรณีศึกษา : การติดตามประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาเคมีบำบัด
4 ม.ค. 50	9.30 – 16.30 น.	ดูงานการเตรียมยาปราศจากเชื้อ · โรงพยาบาลฉะเชิงเทรา	อ. นัยนา อ. มยุรี อ. พนารัตน์
11 ม.ค. 50	9.30 – 12.30 น.	สรุปการดูงานการเตรียมยาปราศจากเชื้อ	อ. นัยนา อ. มยุรี อ. พนารัตน์
11 ม.ค. 50	13.30 – 15.30 น.	สอบปลายภาค